Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια και Διατροφή ( ΧΝΑ)
Όταν τα νεφρά παύουν να φιλτράρουν και να αποβάλλουν τις ανεπιθύμητες ουσίες από τον οργανισμό , συσσωρεύονται απόβλητα στο σώμα. Με την πάροδο του χρόνου, τα απόβλητα αυτά μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας.Σε αυτό το στάδιο καθίσταται αναγκαία η εφαρμογή ενός διατροφικού πλάνου φιλικό προς τα νεφρά.Κύριοι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη νεφρικής νόσου:
- Διαβήτης,
- Υψηλή αρτηριακή πίεση,
- Καρδιακές παθήσεις
- Οικογενειακό ιστορικό νεφρικής ανεπάρκειας
Η ΧΝΑ διαγιγνώσκεται σε 5 στάδια, με το στάδιο 1 να δείχνει την αρχή της διαδικασίας της νόσου και το στάδιο 5 να είναι η πλήρη καταστροφή του οργάνου. Η μέθοδος προσδιορισμού μεταξύ των σταδίων γίνεται με ρυθμό σπειραματικής διήθησης (GFR).
Οι μονάδες για GFR είναι mL/min/1,73m², και έτσι το μέγεθος του σώματος και η ροή του αίματος επηρεάζουν τα αποτελέσματα της εξίσωσης.
Ιστορικά, η κρεατινίνη ορού χρησιμοποιήθηκε ως υποκατάστατος δείκτης για τη λειτουργία των νεφρών. Ωστόσο, πιο πρόσφατα, η συγκέντρωση κρεατινίνης στον ορό πιστεύεται ότι αντικατοπτρίζει την πρόσληψη πρωτεΐνης και τη μυϊκή μάζα και, ως εκ τούτου, δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό του σταδίου της ΧΝΝ, εκτός εάν το GFR δεν είναι διαθέσιμο.
Η μείωση του GFR στη ΧΝΝ έχει ως αποτέλεσμα την αδυναμία απέκκρισης αζωτούχων αποβλήτων όπως ουρία και κρεατινίνη, οδηγώντας τελικά στη συσσώρευση αυτών των δυνητικά τοξικών μεταβολιτών στον ορό, μια κατάσταση που ονομάζεται ουραιμία. Τα ουραιμικά συμπτώματα επηρεάζουν τη διαιτητική πρόσληψη λόγω ανορεξίας, ναυτίας και κόπωσης, όπως αποδεικνύεται από την αυτόματη μείωση της ενέργειας και της πρωτεΐνης καθώς εξελίσσεται η ασθένεια.
Η ουραιμία μπορεί να επηρεάσει την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών λόγω αλλαγών στο μικροβίωμα του εντερικού ασθενούς με ΧΝΝ.
Αυτές οι αλλαγές οδηγούν σε πολλαπλές, ανεπιθύμητες συνέπειες που επηρεάζουν τη διατροφική κατάσταση του ασθενούς.
Η ευελιξία και η αυστηρότητα στους περιορισμούς της περιεκτικότητας των γευμάτων εξαρτάται από το στάδιο της νεφρικής νόσου. Στα αρχικά στάδια της νόσου, υπάρχουν ελάχιστοι περιορισμοί στην ποιότητα και ποσότητα των γευμάτων και ροφημάτων.
Ωστόσο, καθώς η νόσος επιδεινώνεται, ο ασθενής καλείται να ακολουθήσει ένα συγκεκριμένο πλάνο διατροφής που στοχεύει:
- Στη διαχείριση πρόσληψη πρωτεΐνης
- Στη μείωση νατρίου
- Στη μείωση καλίου
- Στη μείωση φωσφόρου
- Στη διαχείριση πρόσληψης υγρών
ΠΡΩΤΕΪΝΗ
ΝΑΤΡΙΟ
Επιλέξτε τρόφιμα με χαμηλό νάτριο
Η υψηλή πρόσληψη νατρίου μπορεί να επιταχύνει την εξέλιξη της νεφρικής νόσου ανεξάρτητα από την αρτηριακή πίεση επηρεάζοντας τις νευρικές αυτορυθμιστικές αποκρίσεις.
Συνεπώς, καθίσταται αναγκαία η μείωση και ο έλεγχος του προσλαμβανόμενου νατρίου.
“Το μεγαλύτερο μέρος νατρίου που προσλαμβάνεται προέρχεται από τα συσκευασμένα τρόφιμα του εμπορίου ή το πρόχειρο φαγητό”
Πώς να μειώσω το νάτριο στο φαγητό;
1. Χρησιμοποιήστε μπαχαρικά,βότανα και καρυκεύματα
2. Αποφύγετε το έτοιμο,πρόχειρο,κονσερβοποιημένο φαγητό
“Δώστε προσοχή στην ετικέτα Nutrition Facts για να συγκρίνετε τα τρόφιμα.
Επιλέξτε τρόφιμα με το χαμηλότερο ποσοστό ημερήσιας αξίας (%DV) σε νάτριο.
Ποσοστό 5% ή λιγότερο είναι χαμηλό και 20% ή περισσότερο είναι υψηλό”
ΚΑΛΙΟ
Επιλέξτε τρόφιμα με χαμηλό κάλιο
Η συσσώρευση καλίου στα νεφρά μπορεί να προκαλέσει σοβαρά καρδιακά προβλήματα.
Είναι αναγκαίο,λοιπόν, ο ασθενής να ελέγχει καθημερινά τις διατροφικές του επιλογές για να διατηρεί χαμηλά τα επίπεδα καλίου.
“Ορισμένα φάρμακα μπορούν επίσης να αυξήσουν το επίπεδο καλίου”
Πώς μπορώ να μειώσω το κάλιο στα τρόφιμα;
- Αφήστε τις πατάτες και τα λαχανικά για 2 ώρες μέσα σε νερό πριν τα μαγειρέψετε.
- Αφαιρέστε τη φλούδα των φρούτων και των λαχανικών.
- Τεμαχίστε τα φρούτα, τις πατάτες και τα λαχανικά σε μικρά κομμάτια
- Κατά το μαγείρεμα αλλάξτε 3-4 φορές το νερό μέσα στο οποίο μαγειρεύετε τα λαχανικά ή όσπρια.
- Στραγγίξτε και ξεπλύνετε με τρεχούμενο νερό τα κονσερβοποιημένα λαχανικά.
ΦΩΣΦΟΡΟΣ
Επιλέξτε τρόφιμα με χαμηλό φώσφορο
Ως απόρροια της συσσώρευσης φωσφόρου στο αίμα είναι η φαγούρα στο δέρμα, η υψηλή πίεση αίματος και τα αδύναμα-λεπτά οστά με αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης σοβαρών καταγμάτων.
Συνεπώς καθίσταται αναγκαία η χαμηλή πρόσληψη φωσφόρου.
ΥΓΡΑ
Βιβλιογραφία
Chen, X., & Beddhu, S. (2015). Nutrition and chronic kidney disease. In Handbook of Clinical Nutrition and Aging (pp. 261-271). Humana Press, New York, NY.
Steiber, A. L. (2014). Chronic kidney disease: considerations for nutrition interventions. Journal of Parenteral and Enteral Nutrition, 38(4), 418-426.
Sahay, M., Sahay, R., & Baruah, M. P. (2014). Nutrition in chronic kidney disease. Journal of medical nutrition and nutraceuticals, 3(1), 11.
Kalantar-Zadeh, K. (2013). Patient education for phosphorus management in chronic kidney disease. Patient preference and adherence, 7, 379.
Mahan, L. K., Escott-Stump, S. (2011) Krause’s Food & the Nutrition Care Process 13th ed.Saunders